Czy szkoła ma prawo wymagać od uczniów zaświadczenia lekarskiego za okres nieobecności w szkole?
⋅ w polskim systemie prawnym brak jest przepisów mogących stanowić podstawę prawną warunku przedstawienia zaświadczenia lekarskiego dla usprawiedliwienia nieobecności dziecka na zajęciach szkolnych
⋅ brak jest przepisów mogących stanowić podstawę prawną obowiązku wydania zaświadczenia lekarskiego dla usprawiedliwienia nieobecności dziecka na zajęciach szkolnych.
⋅ nieobecność na zajęciach szkolnych uczniów, którzy nie ukończyli 18. roku życia, usprawiedliwiają rodzice (opiekunowie prawni).
⋅ nieobecność na zajęciach szkolnych uczniów, którzy ukończyli 18. rok życia, mogą usprawiedliwiać sami uczniowie.
Podstawy prawne oraz uzasadnienie
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe przewiduje, że nauka jest obowiązkowa do ukończenia przez dziecko 18. roku życia (art. 35 ust. 1). Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne (art. 33 ust. 1 pkt 2). Obowiązki ucznia określa się w statucie szkoły z uwzględnieniem obowiązków w zakresie usprawiedliwiania, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach edukacyjnych, w tym formy usprawiedliwiania nieobecności przez osoby pełnoletnie (art. 99).
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje, że aż do pełnoletności dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską (art. 92). Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wychowania dziecka i kierowania nim (art. 95 § 1 i art. 96 § 1). Usprawiedliwianie nieobecności dziecka na zajęciach szkolnych wchodzi w zakres ww. władzy rodzica nad dziec-kiem, która przejawia się w obowiązku i prawie do sprawowania pieczy na dzieckiem oraz jego majątkiem.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny wskazuje, że pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (art. 11). Pełnoletnim jest, kto ukończył 18 lat (art. 10 § 1). Skoro zatem w chwili uzyskania pełnoletności władza rodzicielska ustępuje, uzasadnione jest twierdzenie, że uprawnienia i obowiązki pozostające w jej zakresie – w tym także usprawiedliwianie nieobecności na zajęciach szkolnych – wykonuje od tego momentu osobiście osoba pełnoletnia.
Z obowiązującej w polskim porządku prawnym hierarchii aktów prawnych wynika, że akty prawa wewnętrznego (statuty, regulaminy itd.) nie mogą pozostawać w sprzeczności z powszechnie obowiązującymi źródłami prawa (m.in. ustawy, rozporządzenia). Przesądza to o tym, że ani statut, ani regulamin szkoły nie mogą w żaden sposób ingerować w zakres władzy rodzicielskiej bądź też prawo do samostanowienia osoby pełnoletniej, których jednym z elementów jest uprawnienie do usprawiedliwiania nieobecności ucznia na zajęciach szkolnych.
Z całokształtu analizowanych przepisów wynika, że usprawiedliwienie nieobecności dziecka na zajęciach jest prawem i obowiązkiem rodzica (lub pełnoletniego ucznia), nie zaś lekarza.